วันพฤหัสบดีที่ 29 กุมภาพันธ์ 2567 เวลา 14:38 น. IWST
จาการ์ตา, ซีเอ็นเอ็น อินโดนีเซีย — เมื่อเร็ว ๆ นี้ เรื่องเล่าของวาฮาบีถูกเผยแพร่อีกครั้งในอินโดนีเซียหลังจากการขับไล่อุสตาซ ชาฟิก ริซา บาซาลามาห์ ขณะจัดการแสดงเดี่ยวที่สุราบายาเมื่อวันพฤหัสบดี (22/2)
การไล่ออกเกิดขึ้นหลังจากเหตุการณ์ดังกล่าวถูกกล่าวหาว่าเผยแพร่ลัทธิหัวรุนแรงในการบรรยาย หลายฝ่ายมองว่าเรื่องเล่า ‘วาฮาบี’ เป็นคำสอนที่สนับสนุนการเผยแพร่อุดมการณ์หัวรุนแรง
นอกจากนี้ ฉลากของกลุ่มวาฮาบียังติดอยู่ในสังคมตั้งแต่ประเทศตะวันตกไปจนถึงอินโดนีเซีย ในความเป็นจริง บรรดาผู้นับถือคำสอนนี้อ้างว่าความคิดของพวกเขาเป็นการสานต่อจากกลุ่มสะลาฟีแบบฉบับของอิบนุตัยมียะฮ์
มีเพียงไม่กี่คนที่คิดว่าวะฮาบีเป็นผู้นับถือนิกายฟันดาเมนทัลลิสท์และหัวรุนแรง ความอัปยศนี้เกิดขึ้นเมื่อกลุ่มต่างๆ ที่ต่อต้านความคิดนี้ถือว่าคำสอนของซาลาฟีเป็นกลุ่มผู้ติดตามที่ ‘ตาบอด’ ของมูฮัมหมัด บิน อับดุล วาฮาบ ซึ่งเป็นหนึ่งในบุคคลสำคัญที่นำคำสอนของซาลาฟี
ดังนั้น คำว่าวะฮาบีจึงมักถูกใช้โดยคนนอกกลุ่มการสอนนี้ ในขณะเดียวกัน กลุ่มที่ปฏิบัติตามคำสอนเหล่านี้มักเรียกว่าซาลาฟี
ฉลากวะฮาบีมักถูกมองว่าทำให้ความซับซ้อนของ ‘การทำให้บริสุทธิ์’ หรือขบวนการสอนซาลาฟีมีความซับซ้อนมากเกินไป ดังนั้น พวกเขาจึงมักถูกเข้าใจผิดว่าเป็นสาวกของบิน อับดุล วะฮาบ อันที่จริง Abdul Wahhab เป็นเพียงหนึ่งในนักวิชาการหลายคนที่นำคำสอนเรื่อง ‘การทำให้บริสุทธิ์’
บิน อับดุลวะฮาบ เป็นนักวิชาการที่มีชีวิตอยู่ในสมัยของกษัตริย์ซาอุดีอาระเบียองค์แรก อับดุล อาซิซ บิน เซาด์ พระองค์คือผู้ที่นำคำสอนที่เรียกว่า ‘การทำให้บริสุทธิ์’ ออกมาเพื่อปัดเป่าการปฏิบัติทางศาสนาที่ถือว่าเป็นนอกรีตหรือที่ไม่เคยปฏิบัติในสมัยของท่านศาสดาและสหายของท่าน
ข้อมูลอ้างอิงหลักประการหนึ่งของบิน อับดุล วะฮาบมาจากสำนักความคิดฮัมบาลี ด้วยเหตุนี้ Hambali จึงถูกเรียกว่าโรงเรียนแห่งความคิดอย่างเป็นทางการของซาอุดีอาระเบีย
หลังจากบิน อับดุล วะฮาบ อุลามะรุ่นต่อไปก็ถือกำเนิดขึ้นในซาอุดีอาระเบีย ซึ่งพยายามนำคำสอนเรื่อง ‘การชำระให้บริสุทธิ์’ กลับคืนมา เช่น อับดุลอะซิซ บิน อับดุลลอฮ์ บิน บาซ และมูฮัมหมัด บิน ชาลิห์ อัล อุตไซมิน
อย่างไรก็ตาม บุคคลทั้งสองนี้ไม่จำเป็นต้องใช้ บิน อับดุล วะฮาบ เป็นข้อมูลอ้างอิงในความพยายาม ‘การทำให้บริสุทธิ์’ ที่พวกเขานำไปสู่ซาอุดีอาระเบีย
บิน บาซและอุตไซมินยังอ้างถึงอัลกุรอานและหะดีษโดยตรงมากกว่า โดยมีการอ้างอิงที่ครอบงำโดยสำนักคิดฮัมบาลี เช่นเดียวกับที่บิน อับดุลวะฮาบทำ
ตามที่ผู้เชี่ยวชาญด้านการศึกษาตะวันออกกลางจากมหาวิทยาลัยอินโดนีเซีย Sya’roni Rofii ระบุว่า Wahabi เป็นชื่อของกลุ่มศาสนาที่ก่อตั้งโดย Muhammad bin Abdul Wahab ในขณะที่คำสอนของกลุ่มนี้ยึดถืออุดมการณ์ Salafi
“Salafi หมายถึงการกลับไปสู่อดีต กลุ่ม Salafi เชื่อว่ามีเพียงอัลกุรอานและหะดีษเท่านั้น (ได้รับความไว้วางใจ) เป็นแหล่งการสอน พื้นที่สำหรับอิจติฮัดและการผสมผสานวัฒนธรรมถูกปิดอย่างแน่นหนา” Sya’roni กล่าวกับ CNNIndonesia.com ในปี 2022
พูดง่ายๆ ก็คือ ลัทธิซาลาฟีคือความเข้าใจในคำสอนของศาสนาอิสลามที่พยายามกลับไปสู่ลัทธินับถือพระเจ้าองค์เดียวที่บริสุทธิ์ตามความเข้าใจของผู้นับถือศาสนานั้น
ความเข้าใจเรื่องลัทธิพระเจ้าองค์เดียวบริสุทธิ์ในบริบททำให้ศาสนาอิสลามบริสุทธิ์จากรูปแบบของลัทธิเวทย์มนต์ หลักคำสอน ตัวกลาง ลัทธิเหตุผลนิยม คำสอนของชีอะต์ และการปฏิบัติทางศาสนาที่ถือว่าเป็นนอกรีต
ในขณะเดียวกัน Salafi เป็นรูปแบบดั้งเดิมของคำว่า salaf
“ในทางญาณวิทยา คำว่า “อัสสะลาฟ: ตัวมันเองหมายถึงผู้คนที่มีชีวิตอยู่ก่อนยุคของเรา” ตามคำกล่าวของอิธารัมในหนังสือ ‘Universal Ulama Sues Wahabi Salafis’
ในหนังสือ อัสซาลาฟสามารถตีความได้ว่าเป็นรุ่นของสามศตวรรษแรกหลังจากที่ศาสดามูฮัมหมัดสิ้นพระชนม์ เนื่องจากสะลาฟก็มาจากบรรดาสหายของท่านศาสดาในช่วงเวลาของตะบิอินหรือนักวิชาการหลายรุ่น หนึ่งหรือสองรุ่นหลังจากท่านศาสดา
นอกจากนี้ อิธารามยังเปิดเผยว่าใครก็ตามที่อ้างว่าเป็นมุสลิมมีข้อผิดพลาดในระดับหนึ่ง แม้ว่าเขาจะไม่ได้แนะนำตัวเองว่าเป็นซาลาฟีก็ตาม
อย่างไรก็ตาม เมื่อไม่นานมานี้ คำว่าวะฮาบีและซาลาฟีเกิดความสับสน Salafis มักถูกมองว่าเป็นคนเดียวกับ Wahhabis หรือผู้ติดตามของ Abdul Wahhab
ในความเป็นจริง ขบวนการการสอนซาลาฟีเองก็มีสาขาที่แตกต่างจากนักวิชาการจำนวนหนึ่ง นอกเหนือจากบิน อับดุล วะฮาบ ในประเทศอาหรับจำนวนหนึ่งนอกเหนือจากซาอุดีอาระเบีย ลัทธิซาลาฟีได้รับการพัฒนามานานหลายทศวรรษ เช่น ในเยเมนและกาตาร์ ซึ่งนักวิชาการอื่นที่ไม่ใช่นักวิชาการซาลาฟจากซาอุดิอาระเบีย เช่น บิน อับดุล วะฮาบ ไปจนถึงบิน บาซ ได้นำเข้ามา
แปลโดย รุสดี กุโน 20.42 29-2-2567
